Stichting en Vereniging: Hoe te starten
| Tijdlijn |
|---|
|
Er zijn twee hoofdthema's die van belang zijn bij de vraag hoe te starten, t.w.
- Hoe ziet het besluitvormingsproces eruit?
- Hoe wordt de zaak gefinancierd?
Wettelijke regeling wijze van oprichting
Het Burgerlijk Wetboek 2, Titel 2 regelt de wijze van oprichting van rechtspersonen. Deze verschilt overigens aanmerkelijk tussen vereniging en stichtingen. In de volgorde van het BW de oprichting van deze rechtspersonen
Oprichting verenigingen
Volgens het BW zijn er twee methodes van oprichting, namelijk bij notariële akte en niet bij notariële akte. Hier volgt een korte toelichting op beide methodes.
Oprichting vereniging bij notariële akte
Degenen die een vereniging willen oprichten laten de statuten voor hun vereniging opnemen in een akte die zij bij de notaris ondertekenen, zie artikel 27 BW 2, Titel 2. In de akte worden degenen die als eerste bestuurders optreden genoemd. Dit is een meerzijdige rechtshandeling uitgevoerd door de oprichters (en alleen de oprichters).
Oprichting vereniging niet bij notariële akte
Degenen die een vereniging willen oprichten komen bij elkaar, stellen statuten vast en kiezen een bestuur. Zoals artikel 28, lid van BW 2, Titel 2 bepaalt kan de algemene vergadering van de vereniging later besluiten de statuten te doen opnemen in een notariële akte.
Oprichting stichting
Een stichting kan uitsluitend hij notariële akte worden opgericht. Degenen die een stichting willen oprichten laten de statuten voor hun stichting opnemen in een akte die zij bij de notaris ondertekenen, zie artikel 286 BW 2, Titel 2. In de akte worden degenen die als eerste bestuurders optreden genoemd. Dit is een meerzijdige rechtshandeling uitgevoerd door de oprichters (en alleen de oprichters).
Het besluitvormingsproces
Te nemen stappen:
- Keuze rechtsvorm
- Benoeming oprichters
Keuze rechtsvorm
Nu er een samenhangend stel conceptstatuten en conceptreglement is, waarmee getracht is de consequenties van de een of de andere vorm zo duidelijk mogelijk te maken, zou de discussie zich hierop dienen te concentreren. In het ideale geval gebeuren er een van deze twee dingen:
- Het is duidelijk voor een gebruiker wat de ins en outs van beide rechtsvormen zijn en hij/zij kan onderbouwd zijn voorkeur bepalen.
- Er worden punten op de bijbehorende overlegpagina's aangekaart waardoor de FAQ uitgebreid wordt, met als uiteindelijk doel het hierboven gestelde te bereiken.
Noodzakelijk om verder te komen is dat niet eindeloos over details geruzied en ge-edit wordt. Dat leidt alleen maar de aandacht van de hoofdlijnen af. Beter is het daarom dit soort zaken op een issue lijst te zetten en na bereiken van consensus over de hoofdlijnen nog eens te kijken of het nog wel een issue is.
Benoeming oprichters
Er is geen vast stramien aan te geven hoe deze benoeming in zijn werk zal gaan. Er zijn wel een paar voorwaarden waar de oprichters aan moeten voldoen:
- Dit kopje 'benoeming oprichters' is enigszins curieus, gelet op hetgeen geschreven staat onder wetttelijk wijzen van oprichting hierboven. Stel gekozen zou worden voor oprichting van de rechtspersoon bij notariële akte, dan zijn de oprichters degenen die met elkaar die rechtspersoon willen oprichten. Als gekozen zou worden voor oprichting niet bij notariële akte, wat alleen kan bij een vereniging, dan komen degenen die een vereniging willen oprichten bij elkaar, stellen statuten vast en kiezen een bestuur. Ook in dat laatste geval is eigenlijk geen sprake van benoeming van oprichters: degenen die voor zichzelf hebben besloten naar de oprichtingsvergadering te gaan zijn de oprichters van de vereniging.
- Zij dienen het vertrouwen van anderen te hebben naar eer en geweten om te zullen gaan met mogelijke issues die onopgelost blijven (en die zullen er zijn).
- Zij zullen bereid moeten zijn te investeren in de rechtspersoon, qua tijd, maar in het begin ook materieel (zie hierna).
- Zij zullen het begin van het bestuur van de rechtspersoon vormen.
- Zij zullen onderling bepalen wie (een of meerderen) de formele handelingen voor zijn rekening neemt, inclusief de gang naar de notaris.
- Zij zullen in onderling overleg een aantal zaken moeten voorbereiden voor een eerste algemene ledenvergadering in het geval van een vereniging, of een bijeenkomst van wikimedianen in het geval van een stichting. Hoewel dat laatste strict genomen niet hoeft is dat toch aanbevelenswaardig. Op die eerste vergadering/bijeenkomst zullen een aantal details, maar zeker ook de eerste plannen van het eerste bestuur aan de orde moeten komen. Tevens kan dan gesproken worden over een mogelijke verdere versterking van het bestuur.
Het aantal oprichters zou 3 of meer moeten zijn.
Financiën
- Om een rechtspersoon op te richten is geld nodig. Als de rechtspersoon er is eveneens. Naast de spreekwoordelijke postzegels, krijg je te maken met zaken als bijdrage Kamer van Koophandel, bankkosten, enz.
- Naar het schijnt is de board van de Wikimedia Foundation bereid te beslissen de kosten van oprichting voor rekening van de Wikimedia Foundation te laten komen.
- Een (leden)vergadering beleggen kost ook geld (zaalhuur, enz.), ook al kan je natuurlijk proberen de kosten daarvoor zo beperkt mogelijk te houden.
- Ook het zoeken naar fondsen/subsidiemogelijkheden e.d. gaat niet voor niets. Op basis van een e-mail zal je nergens een subsidie of andere donatie loskrijgen. Er zal op zijn minst gereisd moeten worden.
En dit is pas het begin; naarmate je groeit wordt dat steeds meer. Maar dan is er een basis. Het probleem zit dus in het begin, een typisch kip en ei probleem.
Wat getallen
Kosten oprichting
| Notariskosten | € 400 |
| Andere kosten/afronding | € 100 |
Jaarlijkse kosten (minimale benadering)
| Instandhouding rechtspersoon | € 50 |
| Bankkosten, "postzegels e.d." | € 100 |
| Domeinnaam | € 40 |
| Bestuurskosten (vnl reiskosten) | € 500 - 2000 |
| Vergaderkosten | € 400 |
De jaarlijkse kosten zijn gebaseerd op een minimale benadering. Als het wat grootser aangepakt zou moeten of kunnen worden, kunnen dit soort kosten met gemak een factor 5 stijgen. Voor het eerste boekjaar (tot eind 2005) zullen de kosten uiteraard een fractie hiervan zijn (20-40%)
- Ik vind de bestuurskosten vrij fors - je kunt de eerste besturen eigenlijk wel vragen te doneren in natura, oftewel hun eigen reiskosten te dragen. Ligtvoet
Contributies
In het geval voor een vereniging wordt gekozen zijn er ook inkomsten afkomstig van de contributies. Ook hier wat getallen:
| Aantal leden (binnen afzienbare tijd) | 25-30 |
| Contributie per lid | € 25-30 |
| Totaal op jaarbasis | € 600-800 |
Voor het eerste boekjaar is dat minder dan de helft (de contributie is dan de helft, maar het aantal leden zal ook nog in een groeifase zitten) Cruciaal in dezen is natuurlijk de inschatting van het aantal leden. Daarom ter vergelijking wat andere getallen die als onderbouwing moge dienen:
| Aantal stemmers bij een moderator stemming die 3 weken duurt | 35-45 |
| Aantal mensen dat de bijeenkomst in Utrecht heeft bijgewoond | 15 |
Het aantal geregistreerde gebruikers op nl.wikimedia is meer dan 100, maar daar kan je verder geen inschatting van het aantal te verwachten leden op bepalen, want registratie op nl.wikimedia kost niets en is cumulatief (het zegt niets over het aantal bezoekers op die site).
Ook in het geval van een vereniging zullen de opbrengsten dus onvoldoende zijn om de kosten te dekken. Bovendien zijn er kosten vooraf.
Voorstel
Om dit kip en ei probleem te doorbreken is daarom het voorstel dat de oprichters bereid zijn om echt in de rechtspersoon te investeren: naast de investering van tijd, ook in materiële zin (financieel dus). Met echt geld om gezamenlijk de "out-of-pocket expenses" te financieren, met virtueel geld omdat ze vooralsnog accoord gaan met een uitstel van het ontvangen van een compensatie voor het maken van onkosten (zoals reiskosten) tot de instelling voldoende solvabel is. E.e.a. uiteraard wel onderbouwd met schuldbekentenissen van de rechtpersoon jegens de betreffende oprichter/bestuurslid.
- Voorstel iets concreter: tenminste 10 "leden" van de wikimedia gemeenschap doneren elk 50 euro aan de voorgestelde penningmeester (persoonlijk dus, kwestie van vertrouwen) en zijn daarna twee jaar (2006, 2007) gevrijwaard van lidmaatschapsgelden. Zij zullen tot in de eeuwigheid der eeuwigheid worden geroemd om hun gulle gedrag!
- Alternatief is dat de 5 oprichtingsbestuurders elk 100 euro doneren en vier jaar lid blijven. Ligtvoet