20080808 Volkskrant

Deze tekst of dit mediabestand is op deze website geplaatst met een beroep op het citaatrecht, en heeft tot doel de geschiedenis van de Wikimedia projecten vast te leggen. Zie ook het mediabeleid. This image or other media file refers to the quotation law (citaatrecht) in The Netherlands and Belgium. This is not the same as fair use, but probably it can be placed under this license in the United States and other countries with a fair use policy.

Bron:http://www.volkskrant.nl/multimedia/article1053319.ece/Fontein_van_wijsheid

Fontein van wijsheid

Door Peter van Ammelrooy
gepubliceerd op 08 augustus 2008 09:22, bijgewerkt op 8 augustus 2008 09:38

AMSTERDAM - Wikipedia is de grootste encyclopedie ter wereld, gemaakt door vrijwilligers. Gecensureerd in China, vervloekt door papieren concurrenten en een bron van vermaak en verwondering op internet. Een portret in zeven lemma's.

Quid

Franse encyclopedie. Verscheen elk jaar in druk sinds de eerste uitgave in 1963. Dit jaar kwam aan die traditie een einde. Uitgever Robert Laffont liet weten dat papieren naslagwerken niet meer van deze tijd zijn, nu de informatie op internet voor het oprapen ligt.

Laffont noemde Wikipedia niet met name, maar zelfs de website van Quid zou het afleggen tegen de Franstalige editie van de doehet-zelfencyclopedie. De oplage van Quid is de laatste jaren drastisch gedaald: van een piek van 400 duizend exemplaren in de jaren negentig tot 100 duizend vorig jaar.

De eerste editie telde 632 pagina’s zonder illustraties; die van 2007 bevat 2,5 miljoen woorden, tekeningen en foto’s, uitgesmeerd over 2.176 bladzijden op telefoongidspapier. De inhoud werd verzorgd door een leger van 12 duizend specialisten.

Fransen hoeven niet te wanhopen dat ze nooit meer zullen kunnen uitvinden waarom Oostenrijkse postbodes geen snor mogen dragen (het antwoord: anders worden ze verward met legerofficieren). Quid-oprichter Dominique Frémy heeft voor volgend jaar een andere uitgever gevonden. Zie ook Winkler Prins

Rachel Marsden

Canadese, conservatieve tv-commentator. Kwam dit jaar in het nieuws toen zij op de webveiling eBay een T-shirt en een sweater aanbood die zouden toebehoren aan Wikipedia-baas Jimmy Wales. Marsden was kwaad, omdat zij via het internet had moeten vernemen dat de relatie was afgelopen.

Marsden en Wales leerden elkaar kennen in 2006. De journaliste had geklaagd over de manier waarop ze was ‘gewikid’. Wales zou haar geholpen hebben om fouten te laten verwijderen.

Het is niet de enige rel waarin Wales (41) dit jaar verwikkeld raakte. Een ex-medewerker van de stichting achter de encyclopedie beschuldigde hem ervan geld van de organisatie te gebruiken voor persoonlijke uitgaven. De Wikimedia Foundation nam Wales in bescherming: hij zou slechts laks zijn geweest met het indienen van declaraties.

In een uitgelekt memo klaagde de voorzitter van Wikimedia evenwel dat ze het ‘vermoeiend vond dat Wales voortdurend de geschiedenis probeert te herschrijven’. Die klacht is vaker gehoord: hoewel dat niet verboden is, heeft Wales de afgelopen jaren meerdere keren zijn eigen lemma gewijzigd. In 2005 gebeurde dat 18 keer, aldus het blad The New Yorker. Zo verdwenen er verwijzingen naar Larry Sanger, medebedenker van Wikipedia. Zie ook Citizendium

Dries van Agt

Nederlandse politicus en oud-premier. Overleed op 19 december 2005 – althans eventjes volgens Wikipedia. Na zeven minuten herrees hij uit de dood. Van Agt is niet de enige die dit lot treft. De Amerikaanse komiek Sinbad werd vorig jaar ook doodverklaard op de website. Over de Amerikaanse schrijver en journalist John Seigenthaler meldde Wikipedia vier maanden lang dat hij betrokken zou zijn geweest bij de moord op zowel John F. Kennedy (president van de VS) als diens broer Robert.

Vandalisme is een veel voorkomende plaag in de encyclopedie. Grappenmakers worden meestal snel ontmaskerd. Evenwel gaan er al jaren stemmen op om het anoniem wijzigen van artikelen te verbieden. Sommige lemma’s worden tijdelijk op slot gezet als onderwerpen door de actualiteit in de schijnwerpers staan. Binnen de Wikipedia-gemeenschap woedt een richtingenstrijd tussen de inclusionists (de preciezen die willen vasthouden aan het ideaal van een open encyclopedie) en de deletionists (die een scherpere controle voorstaan). Zie ook Hoax

Alexandrië

De op een na grootste stad van Egypte. Hier stond in de 3de eeuw voor Christus de grootste bibliotheek op aarde, met tussen de 400 duizend en 700 duizend boekrollen (het equivalent van 50 duizend tot 60 duizend hedendaagse boeken). Verwoest door brand en plunderingen. Herbouwd in 2002. In de stad vond vorige maand het jaarlijks congres van Wikipedianen plaats.

Een van de kwesties die aan de orde kwam, is het geringe aantal bijdragen aan de Arabische versie van de encyclopedie. Die telt slechts rond de 65 duizend lemma’s, terwijl het Arabisch de voertaal is in 25 landen en gesproken wordt door zo’n 240 miljoen mensen. De Engelstalige editie telt 2,5 miljoen lemma’s. Zelfs Nederlands-sprekende internetters – 23 miljoen man en vrouw sterk – vinden in ‘hun’ Wikipedia meer artikelen (468.665 stuks).

Een verklaring voor het gebrek aan belangstelling is dat Arabieren liever in het Engels schrijven om meer publiek te trekken. Een andere, aardsere verklaring: niet alle toetsenborden van computers kunnen het Arabische alfabet aan. Zie ook Frysk

Patricia Remak

Bijna vergeten oud- Kamerlid van de VVD (van 1998 tot 2002). Werd uit de vergetelheid ontrukt, toen ze Wikipedia recent vroeg een passage te verwijderen uit haar lemma over een veroordeling wegens fraude met wachtgeld. Remak beriep zich op de Wet Bescherming Persoonsgegevens. Die rangschikt vonnissen tot privé-informatie die niet zomaar op internet mag worden gepubliceerd. De wet maakt een uitzondering voor journalistieke publicaties.

Het gaat niet om de vraag of Wikipedia een journalistiek product is, luidt de verdediging van het naslagwerk op internet. Het betreft hier feitelijke informatie over een persoon met een publieke functie en gegevens die met die functie verband houden. De internetjurist Arnoud Engelfriet maakt wel een kanttekening: ‘Mevrouw Remak kreeg eigenlijk alleen een Wikipedia-vermelding vanwege die rechtszaak. Dat is misschien wat veel eer. Voor een encyclopedie zou ik die grens hoger willen leggen dan voor een krant.’ Zie ook Privacy

Prinses Mabel

Nederlands econome en echtgenote van prins Johan Friso van Oranje-Nassau. Vorig jaar werd bekend dat ze anderhalf jaar eerder een wijziging had aangebracht in het artikel over haar in de Engelstalige Wikipedia. Haar ingrepen kwamen aan het licht, toen de wijzigingen werden onderzocht met de WikiScanner van de Amerikaanse hacker Virgil Griffith. Hij bouwde een database met toen 34 miljoen anonieme aanpassingen die hij koppelde aan een lijst met de 2,7 miljoen internetadressen van bedrijven en organisaties. Zo is na te gaan of ‘iemand’ binnen die bedrijven aan lemma’s hebben gezeten (terecht of niet, in opdracht van hogerhand of op eigen houtje – dat laat Griffith in het midden).

Mabel bevindt zich misschien niet in goed, maar wel een groot gezelschap. De Scientology Kerk, stemmachinemaker Diebold, de Amerikaanse inlichtingendienst CIA, het Vaticaan, levensmiddelenfabrikant Nestlé, de Britse omroep BBC, de Portugese regering – allemaal lijken ze zich schuldig te hebben gemaakt aan een facelift van hun profiel op Wikipedia of andermans lemma. Zie ook WikiScanner

Bertelsmann

Duits mediaconglomeraat. Publiceert volgende maand de eerste Wikipedia op papier. Voor 19,95 euro krijgt de koper een zoekboek met rond de duizend pagina’s, met daarop korte beschrijvingen van 25 duizend onderwerpen en gelardeerd met rond de duizend foto’s. Daarmee brengt Bertelsmann de Duitstalige Wikipedia – gemeten naar het aantal lemma’s – terug tot een dertigste van de omvang online. Het is een experiment, zegt de uitgever, om ‘nieuwe doelgroepen, jongeren inbegrepen’ te trekken.

De eerste oplage omvat 20 duizend exemplaren. Beate Varnhorn, het hoofd naslagwerken van Bertelsmann, rekent op een succes, zegt ze in The New York Times: de Duitsers hebben volgens haar een sterk ‘encyclopedische cultuur’. Tien redacteuren kammen de inhoud op fouten na, want de Duitsers hebben ook een sterk privacyrecht.

In 2006 was de Duitstalige Wikipedia na een gerechtelijk vonnis drie dagen lang onbereikbaar. De rechter stelde de familie van een overleden hacker in het gelijk, die vond dat zijn naam – Boris Floricic – niet online mocht staan. Zie ook Tron (Hacker)