20080829 NRC Next
| Deze tekst of dit mediabestand is op deze website geplaatst met een beroep op het citaatrecht, en heeft tot doel de geschiedenis van de Wikimedia projecten vast te leggen. Zie ook het mediabeleid.
This image or other media file refers to the quotation law (citaatrecht) in The Netherlands and Belgium. This is not the same as fair use, but probably it can be placed under this license in the United States and other countries with a fair use policy. |
Europese digitale databank ontsluit collecties
Even surfen naar een film uit 1901
Door onze redacteur Olga van Ditzhuijzen 28 augustus 2008 10:10 Laatst gewijzigd 29 augustus 2008 10:36
Leestijd 03:03 De Europese Commissie trekt 120 miljoen euro uit voor een digitale beeldbank. Je kunt er een Franse, Engelse én Nederlandse visie lezen op Napoleon.
Rotterdam. „These boots are made for walking”, zingt Nancy Sinatra in het promotiefilmpje van de digitale onlinebibliotheek Europeana.eu. De laarzen verwijzen naar een stilleven van Vincent van Gogh, dat het vertrekpunt vormt in een demonstratieprogramma op de website. In november wordt de Europese digitale databank officieel gelanceerd: dan moeten twee miljoen ‘culturele objecten’ van bibliotheken en musea uit heel Europa gedigitaliseerd en via internet voor iedereen toegankelijk zijn gemaakt.
Ter vergelijking: de Engelstalige versie van Wikipedia bevat twee miljoen artikelen en Google Books bevat ruim één miljoen gescande boeken – terwijl de ambitie van Europeana is om niet alleen tekst en boeken, maar ook muziek, film, televisiebeelden, radio-uitzendingen, foto’s, schilderijen, brieven en manuscripten om te zetten in een digitaal formaat.
De demonstratie voert van de laarzen van Van Gogh naar Parijs; we bladeren virtueel door oude foto’s van de Eiffeltoren en scrollen langs prenten en boeken over de wereldtentoonstelling. Steeds wijst de tekst in een zwevend schermpje de demogebruiker op een ander handigheidje: „U bent geïntrigeerd geraakt, dus u klikt op ‘industrialisatie’.” Dat doen we braaf – een andere handeling staat deze demoversie nog niet toe – en vervolgens dwalen we via de Deense ‘Klem en Kruger’-kledingfabriek naar boerenmigratie en een vijf secondenfilmpje uit 1901 van de BBC van migranten op Ellis Island, tot aan een audiofragment van in oud-Engels voorgelezen Canterbury Tales.
Meta
Europeana is de nieuwe naam van het European digital library network (EDLnet). De organisatie achter Europeana houdt kantoor in de Koninklijke Bibliotheek en verzamelt de bestanden, die in heel Europa op landelijk en regionaal niveau worden gescand en van een lijst trefwoorden, ‘meta-data’ worden voorzien.
Europeana doet in feite niet meer dan het ‘oogsten’ van die metatags. Het werkelijke digitaliseren gebeurt bij bibliotheken en musea zelf, of is al gebeurd. Ook hebben veel landen al langer een nationale databank aangelegd met ‘gedigitaliseerd erfgoed’. In Nederland is dat bijvoorbeeld Het Geheugen van Nederland (GvN), dat sinds 2000, eveneens vanuit de KB, voornamelijk foto’s en schilderijen inscant. Schilderijen worden dan vaak ter plekke gefotografeerd met een technische camera, gedetailleerd en met optimale belichting.
De zoveelste databank, na Google Books, diverse nationale en internationale museumwebsites of Wikipedia? Nee, zegt de Brit Jon Purday, woordvoerder van Europeana in Den Haag. Natuurlijk, er wordt zoveel gedigitaliseerd, „het probleem is alleen dat de meeste van die documenten ergens diep verstopt blijven in een ontoegankelijke databank.” Kijk bijvoorbeeld naar Mozart. „Het stikt van de manuscripten, brieven, biografieën, muziekopnames en portretten – alleen zijn deze verspreid over heel Europa, in diverse musea en bibliotheken.” Op de Europeana-website komt de collectie bij elkaar en worden de diverse documenten verbonden.
Purday voegt toe: „We zouden wel graag samenwerken met Wikipedia.” Hij denkt dat veel van de lemma’s zouden winnen aan betrouwbaarheid als deze werden verrijkt met de ‘authentieke’ collectie foto’s. Wat Google Books betreft, zegt Purday: „Die digitaliseert vooral boeken uit Amerikaanse bibliotheken. Bovendien is het een bedrijf, en het Europees cultuurgoed moet in het publieke domein blijven, zodat iedereen er altijd gratis toegang toe heeft.”
Ambitie
Purday schat het aantal boeken in alle Europese bibliotheken op zo’n 2,5 miljard. „Dat kunnen we nooit allemaal scannen”, zegt hij. De Europese Commissie, die 120 miljoen euro in het project steekt, heeft haar ambitie vastgesteld op 6 tot 10 miljoen gedigitaliseerde objecten in 2010.
Het is nog niet zeker of het doel van 2 miljoen gescande exemplaren in november wordt gehaald. Vorige week zei eurocommissaris Viviane Reding (Informatiesamenleving en Media) dat het project meer tempo moet maken. Lidstaten zouden moeten samenwerken met het bedrijfsleven. Niet alle lidstaten geven (financiële) prioriteit om hun culturele erfdeel te digitaliseren, merkt Purday op. „Het gaat stap voor stap.”
Purday is enthousiast over de mogelijkheden. „Elke inwoner kan in zijn eigen taal zoeken in de databank.” Hij stelt dat de site een betrouwbare bron zal kunnen vormen voor wetenschappers. „Materiaal van verschillende perspectieven is op één plek beschikbaar: zo kun je bijvoorbeeld een Franse, Engelse én een Nederlandse visie op Napoleon lezen.”
Dus we hoeven nooit meer op pad? Jawel, benadrukt Purday. „Uiteraard is het nog steeds belangrijk om ter plekke te kunnen bladeren in manuscripten, te ruiken, te kijken.” Het belangrijkste doel is om een aanzet te geven, zodat professionals niet voor elk wissewasje naar de British Library hoeven. Bovendien is de hele collectie van bibliotheken ook ontsloten voor de gewone internetgebruiker, aldus Purday: „Mensen verwachten dat de informatie die ze zoeken op één plek beschikbaar is.”