Internationaal/Limburg2013/Verslag

In Limburg an der Lahn (Hessen, DE) vondt van 19-20/21 juli 2013 een bijeenkomst van Wikimedia Deutschland plaats. Onderwerpen waren Wikiversity en het Referentennetzwerk uit de WMDE-afdeling Bildung&Wissen (het Education program in Duitsland).

Wikiversity

Twee gebruikers van Wikiversity, een zusterproject van Wikipedia, hebben gepresenteerd wat ze met Wikiversity doen. Een professor der wiskunde zet zijn cursus wiskunde (Algebra I en Algebra II) via Wikiversity online. Reacties door studenten of andere gebruikers van Wikiversity had hij nog niet, en hij moet sowieso alles ook met LaTex formateren voor publicaties en voor de studenten. Toch wil hij graag verder gebruik maken van Wikiversity.

Jürgen Fenn, die al een tijd lang op Wikiversity bezig, denkt dat een hoofdprobleem van Wikiversity een gebrek aan focus is. Wikiversity werd in 2006 opgericht, na een mislukte poging, als fork van Wikibooks. Op Wikiversity moest de inhoud worden geproduceerd die dan de basis van een Wikibook ging worden (Wikibooks was oorspronkelijk gedacht voor alleen wetenschappelijke leerboeken). Al na een korte tijd lieten de oprichters Wikiversity in de steek. Extreem weinig mensen maken gebruik van Wikiversity, wel zijn er grote portalen (faculteit der letteren, der sociale wetenschappen enz.) die naar bijna niets leiden. Een ander probleem is dat veel bestanden werden geupload, vaak met een dubieuze auteursrechtelijke achtergrond.

Jürgen citeerde uit de project scope (kader) van Wikiversity die sinds 2006 onveranderd spreekt van het creeren en delen van leermateriaal en leeractiviteiten voor alle leeftijdgroepen. De facto is er op Wikiversity hooguit een beetje universitair lesmateriaal te vinden.

Niemand uitte de wens om zelf op Wikiversity actief te worden. Mijn samenvatting van het probleem van Wikiversity luidde als volgt: Als je een leseenheid voor het basis- of voortgezet onderwijs schrijft dan ben je enkele avonden kwijt. Maar als je een geheel programma voor een universitaire cursus schrijft dan ben je veel langer ermee bezig. Vaak wil een universitair docent van zijn zelfgeproduceerd materiaal een eigen boek maken. Voor wetenschappers is een publicatielijst heel belangrijk, voor een docent op een middelbare school niet.

OER-platforms

Open Education Ressources gaat meestal over lesmateriaal voor de basis- of middelbare school. In Limburg presenteerden twee vertegenwoordigers van de ZUM-Wiki waar ze mee bezig zijn. Het herinnert een beetje aan het Nederlandse Wikiwijs, ook al is de eigenaar van het ZUM-Wiki een vrijwilligersvereniging (meestal leraren). De ZUM-Wiki lijkt het goed te doen zodat er bijvoorbeeld een vergelijkbaar platform in de (Duitstalige) Wikimedia-wereld niet nodig is.

Een promovendus vertelde van zijn ervaringen met hoogbegaafde kinderen in schoolcampen. Wiki's waren zijn lesplatform, en volgens hem werkte dit ook uitstekend om de kinderen bijvoorbeeld de basics van een programmeertaal te leren. Je moet echter niet verwachten dat de kinderen na afloop van het schoolcamp nog wat doen op de wiki. Ook is de inhoud vaal indrukwekkend maar niet geschikt voor publicatie. De gebruikte wiki's waren eerst open en publiek, later gesloten en niet publiek (lezen en bewerken alleen voor gerechtigden). Dit lijkt me typisch te zijn: content wiki's zijn meestal open en publiek, educatieve wiki's niet. Voor de leerlingen is een beschermde leeromgeving belangrijk. Dit kun je zo niet bieden met bijvoorbeeld Wikiversity.

Een vertegenwoordiger van een bedrijf dat is gespecialiseerd op OER consultancy heeft ons Moodle voorgesteld, een platform waarmee je cursussen en tests kunt maken. Het is relatief toegankelijk, maar toch zou het me zeker nog wat tijd kosten om met gemak bijvoorbeeld een Wikipedia-cursus hiermee op te zetten. Moodle is vrije software, en iemand was zo aardig om een versie bij Wikiversity beschikbaar te maken.

Referentennetzwerk

In 2010 heeft Wikimedia Deutschland een programma van Referenten opgezet die naar scholen en hogescholen kunnen gaan om over Wikipedia te vertellen en het bewerken te leren. Referenten kregen een vergoeding van de vereniging en deels van de school, volksuniversiteit of hogeschool. De groep was soms tot 30 mensen groot. Ik maakte deel van die groep uit en heb meerdere keren in Duitsland Wikipedia-les gegeven.

Over de resultaten waren Referenten en WMDE relatief ontevreden. Bijna niemand werd door deze activiteiten een nieuwe Wikipedia-bewerker. Het is ook de vraag of verder veel van de soms ingewikkelde onderwerpen zoals vrije kennis is blijven hangen. Daar tegenover staat dat WMDE tot drie personen voltijd in dienst had om het programma te organiseren en contact met de educatieve instellingen te houden (school, tertiair onderwijs, senioren). De leiding van WMDE zag hier geen goede relatie tussen resultaat en investering, en ik kan hen niet kwalijk nemen. Het programma werd radicaal stop gezet. Onder de Referenten was ontevredenheid over de manier hoe dit werd gedaan. Sommigen van hen gaan door als onafhankelijke groep wiki:team die probeert met de vereniging samen te werken. Op zondag hebben de Referenten met hulp van Alice Wiegand hun ideeen op een rijtje gezet.

In Limburg heb ik onder meer mijn "Roomberg-programma" voorgesteld waarmee ik Wikipedia-cursussen geheel anders zou plannen en structureren. Volgens mij lijde het WMDE-programma onder deze problemen:

• Er werd door de vereniging nooit adequaat lesmateriaal ter beschikking gesteld, alleen maar wat losse folders. Dit terwijl onze partners steeds weer naar onderwijsconcepten en materiaal hebben gevraagd. Voor ons Referenten betekende dit veel extra werk.
• De cursisten werden niet goed genoeg geselecteerd. Veel cursisten hadden geen intrinsieke motivatie of niet voldoende computerkennis om succesvol te zijn. Studenten bijvoorbeeld schrijven één artikel, want dat moeten ze doen voor hun credit points, daarna hoor je nooit meer van hen (dit was trouwens origineel een idee uit San Francisco: studenten een Wikipedia-artikel laten schrijven ipv normaal huiswerk). Senioren hadden vaak moeite om bijvoorbeeld goed met een browser om te gaan.

(Dit zijn trouwens ook de bevindingen uit het oficieel eindrapport van WMDE.)

Op het moment is het niet bekend hoe WMDE qua "education program" door wil gaan. In andere landen zijn ze nu bezig met dat soort programma's, en ik ben bang dat men het concept uit San Francisco gaat imiteren dat de andere binnenstructuur van Amerikaanse universiteiten als context heeft. Ik vraag me ook af wat Wikimedia Nederland op het gebied onderwijs redelijk kan doen. In ieder geval moeten de verwachtingen realistisch zijn om niet eerst met veel enthusiasme iets te beginnen en dan teleurgesteld te worden.

Ziko van Dijk

Gedachten en wensen van de deelnemers kijkend naar het educatief programma van WMDE:

• "Keep": Work hops, samenwerking en delen van ervaringen, optreden onder één dak op onderwijsbeurzen, evaluatie van cursussen, zelfstandigheid van de Referenten, ondersteuning door het kantoor, scholing
• "Stop*: centrale betaling, cursussen aan volksuniversiteiten, geen verwijt meer van WMDE-medewerkers dat de Referenten overbetaald zouden zijn, "Managersprech" (taal die iets verbergt ipv verduidelijkt)
• "Start": nieuwe inhoud van cursussen zoals beeldrechten en vrije kennis, evaluatie met blik op lange termijnen, oprichting van een thematic organisation voor onderwijs-onderwerpen [nota: er is een voor Noordamerika in oprichting], standards, lesmateriaal maken met ondersteuning van WMDE, meer duidelijkheid over doelen en taken van het programma, andere cursussen voor senioren, meer kwaliteit, meer samenwerking met het buitenland