Brief aan Ministerie van OC&W over de DSM op 21 februari 2021
Brief aan het Ministerie van OC&W - 21 februari 2021
Geachte mevrouw van Rij,
Het bestuur van Wikimedia (het Nederlandse chapter van de Wikipedia Foundation) wil graag uitgenodigd worden voor deelname aan de consultatiegesprekken betreffende de implementatie van de richtlijn voor Auteursrecht in de Digitaal Eengemaakte Markt, die in 2020 door het Europese Parlement is aangenomen. Welke gesprekken naar verwachting binnenkort zullen starten.
Vooral de regeling voor werken, die niet meer in de handel zijn en de reikwijdte van die regeling wat betreft de exacte categorien van werken, zijn voor Wikipedia belangrijk.
Wij verwachten dat een aantal voorgestelde wijzigingen grote negatieve gevolgen kunnen hebben voor het delen van vrije kennis en collecties van Nederlandse erfgoedinstellingen in Wiki-projecten. Erfgoedinstellingen kunnen straks verruimde licenties afsluiten met collectieve beheersorganisaties om hun collecties op de eigen website te publiceren. Deze licenties sluiten echter open hergebruik van deze data uit.
De basis van alle Wiki-projecten is het toegankelijk en herbruikbaar maken van kennis en content. Om dit mogelijk te maken worden open licenties en Publiek Domeinverklaringen gebruikt. De impact van de publicatie van erfgoed is enorm: elke dag worden er zo’n 4 miljoen Nederlandstalige Wikipediapagina’s bekeken en Wikipedia staat al jaren in de top 10 van meest bezochte websites ter wereld.
In het bijgesloten standpunt van de vereniging Wikimedia is het effect van de voorgestelde wijzigingen op hoofdlijnen aangegeven.
Met vriendelijke groeten,
J.G. de Bruijn
Secretaris
Het standpunt van Wikipedia
Standpunt Wikimedia Nederland aanpassing auteurswet: groot gevaar voor open erfgoed op Wikipedia
De Nederlandse auteurswet is recentelijk gewijzigd. Dit gebeurde naar aanleiding van de richtlijn voor Auteursrecht in de Digitaal Eengemaakte Markt die in 2020 door het Europese Parlement is aangenomen. De invulling van de aanpassing vindt plaats via een Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB).
Een aantal voorgestelde wijzigingen kunnen grote negatieve gevolgen hebben voor het delen van vrije kennis en collecties van Nederlandse erfgoedinstellingen in Wiki-projecten. Erfgoedinstellingen kunnen straks verruimde licenties afsluiten met collectieve beheersorganisaties om hun collecties op de eigen website te publiceren. Deze licenties sluiten echter open hergebruik van deze data uit.
De basis van alle Wiki-projecten is het toegankelijk en herbruikbaar maken van kennis en content. Om dit mogelijk te maken worden open licenties en Publiek Domeinverklaringen gebruikt. De impact van de publicatie van erfgoed is enorm: elke dag worden er zo’n 4 miljoen Nederlandstalige Wikipediapagina’s bekeken en Wikipedia staat al jaren in de top 10 van meest bezochte websites ter wereld.
Uitgangspunten samenwerking erfgoedinstellingen in het gedrang
Uitgangspunten voor Wikimedia Nederland, bij het samenwerken met erfgoedinstellingen, zijn:
- Al het beeldmateriaal en data van erfgoedinstellingen worden via een zo vrij mogelijke licentie beschikbaar gesteld (CC0/Publiek Domein waar mogelijk).
- Herkomstonderzoek is essentieel om de vervaardiger en context van het erfgoed te kunnen beschrijven en beschikbaar te stellen.
De nieuw af te sluiten licenties met collectieve beheersorganisaties hebben alleen betrekking op publicatie van gedigitaliseerd materiaal op de eigen website van een instelling: ze maken het onmogelijk om gegevens en gedigitaliseerd materiaal te hergebruiken, bijvoorbeeld op Wikipedia, Wikimedia Commons of Wikidata. De Wiki-projecten gaan hiermee belangrijke toekomstige content verliezen en voor erfgoedinstellingen wordt een belangrijk publicatiemedium onbereikbaar.
Het belang van inclusiviteit
Deze licenties stroken ook niet met het streven van Wikimedia naar inclusiviteit:
- Auteursrechthebbenden zijn in het merendeel van de gevallen niet vertegenwoordigd door collectieve beheerorganisaties. Dit geldt bijvoorbeeld voor veel vrouwelijke vervaardigers (zij hadden minder mogelijkheden zich te ontwikkelen tot beroepskunstenaars), vervaardigers uit niet-westerse landen en andere minderheden die door onderdrukking of vervolging niet (onder eigen naam) tot de mainstream zijn doorgedrongen. Ook zij hebben recht op een correcte naamsvermelding, identiteit en een auteursrechtelijke vergoeding.
Oproep aan erfgoedinstellingen
Wikimedia Nederland roept de erfgoedinstellingen dan ook op om:
- Zo min mogelijk gebruik te maken van de EU-regeling en de regeling voor werken die niet meer in de handel zijn maar in plaats daarvan de rechthebbenden te achterhalen en met hen tot een licentie te komen tot publicatie, bij voorkeur een CC-BY-licentie die hergebruik toestaat.
- De door de instellingen zelf vervaardigde data vrijelijk en vrij van kosten beschikbaar te stellen.
- De identiteit van rechthebbenden of licentiegevers beschikbaar te stellen [conform de wet hergebruik overheidsinformatie, artikel 3.7].
Wikimedia Nederland roept specifiek musea en bibliotheken op om:
- Af te zien van artikel 3.8 van de wet hergebruik overheidsinformatie die regelt dat zij, in tegenstelling tot archieven, de identiteit van de rechthebbende of de licentiegever niet hoeft te delen.
Oproep aan de overheid
En Wikimedia Nederland roept de overheid op om:
- Te monitoren in hoeverre erfgoedinstellingen en overheden de wet hergebruik overheidsinformatie en open access toepassen.
- Een actief herkomstonderzoekbeleid naar zowel de productie als de verwerving van erfgoed te (blijven) stimuleren en ondersteunen.
Wikimedia Nederland wil, als grootste afnemer van Open Data van Erfgoedinstellingen, actief bijdragen aan de geplande stakeholdergesprekken en uitgangspunten voor de AMvB inbrengen, die bijdragen aan een balans tussen de rechten van makers en een rijk open domein.
Zie ook
- EU richtlijn inzake auteursrechten in de digitale eengemaakte markt voor eerdere stappen ten aanzien van deze nieuwe EU wetgeving