Data over levende personen op Wikidata en Wikipedia/reactie deskundigen/Arnoud Engelfriet
Reactie Arnoud Engelfriet
Vraag 1. Op Wikidata en op Wikipedia worden data over levende personen verzameld, gestructureerd en wereldwijd beschikbaar gemaakt. Hieronder is ook informatie die traditioneel als ‘gevoelig’ of ‘zeer persoonlijk’ wordt beschouwd. Al deze informatie is al eerder in verschillende betrouwbare bronnen gepubliceerd. Is dit binnen nationale en internationale wet- en regelgeving toegestaan?
Als hoofdregel geldt dat data over levende personen aan te merken is als persoonsgegevens in de zin van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). Daarnaast kan meer algemeen informatie over een persoon als privacygevoelig gelden, en in gevallen van onwaarheid mogelijk ook smaad maar dit laat ik buiten beschouwing, omdat de vraag er vanuit gaat dat de bronnen betrouwbaar zijn. Ieder gebruik in Wikipedia en Wikidata valt onder de AVG wanneer het gaat om personen die zich in Europa (de EER) bevinden. Het doet er niet toe of de data door een vrijwilliger of medewerker van de stichting wordt ingevoerd, welke nationaliteit de persoon heeft of hoe publiek bekend de persoon is of hoe algemeen bekend het feit. Voor gebruik is een grondslag onder de AVG nodig. Zonder toestemming kom je eigenlijk altijd uit bij het eigen gerechtvaardigd belang (artikel 6 lid 1 sub f AVG) en dat zal de vrijheid van meningsuiting zijn (artikel 10 EVRM, artikel 7 Grondwet, artikel 11 Handvest van de Grondrechten van de EU). Hierbinnen moet dan een belangenafweging met de privacy en bescherming van persoonsgegevens (dit zijn twee aparte concepten) van de betrokken levende persoon plaatsvinden. Effectief komt dit neer op de bij Wikipedia al langer gehanteerde vraag of iets nieuwswaardig (notable) is. Dat is niet hetzelfde als dat iets actueel ("brekend nieuws") is of van hoogwaardig algemeen belang - een geboortedatum van een bekende persoonlijkheid is ook nieuwswaardig en mag dus in een lemma over die persoonlijkheid. De normen van Wikipedia (sectie 2 van het document) onderstrepen het belang van het maken van een goede belangenafweging en het zo veel mogelijk respecteren van de privacy van personen, ook wanneer zij bekend zijn. Ik denk wel dat deze afweging het sterkst in het voordeel van publicatie uitvalt bij Wikipedia, omdat hier een duidelijk streven naar publicatie van algemeen belang wordt gedaan. Bij Wikidata zie ik minder het selectiecriterium op nieuwswaarde, bekendheid, algemeen belang. Ik denk dat er eerder data in Wikidata zal staan die weg zal moeten dan in Wikipedia. Dit omdat deze data minder snel aan de criteria voor nieuwswaarde zal voldoen. Ik merk daarbij op dat het van nul en generlei betekenis is dat data ergens anders al publiek bekend is. Als Wikidata telefoonnummers uit het telefoonboek overneemt in combinatie met de naam van de eigenaar, dan moet Wikidata zélf een rechtvaardiging voor die publicatie hebben die geheel los staat van wat PostNL of Telefoongids.nl of wie dan ook als rechtvaardiging heeft. Ook een licentie van de data-eigenaar is volstrekt irrelevant.
Vraag 2. Als het is toegestaan, is er dan - op basis van b.v. jurisprudentie, of lopende politieke en maatschappelijke discussies - reden om te verwachten dat het op deze manier verzamelen en beschikbaar maken van persoonlijke data in de nabije toekomst aan aanvullende regels zal worden gebonden?
Op hoofdlijnen zal een en ander hetzelfde blijven. Het kan wel dat jurisprudentie extra grenzen trekt, bijvoorbeeld in hoeverre bij een bekende Nederlander iets nog steeds echt privé is (denk aan geboortedatum van partner of namen van kinderen, ik noem eens een dwarsstraat van mogelijk irrelevante informatie).
Vraag 3. Is het op deze manier systematisch verzamelen, structureren en beschikbaar maken van (persoonlijke) informatie over levende personen op Wikipedia en Wikidata in overeenstemming met de Terms of Use voor de Wikimedia-sites en ander relevant richtinggevend beleid van de Wikimedia Foundation?
Ik vind van wel, gezien de TOU streven naar het respecteren van privacy en aanverwante grondrechten.
Vraag 4. Is op basis van bestaande inzichten en ervaring in te schatten of het systematisch verzamelen, structureren en permanent beschikbaar maken van persoonlijke data (die op zich al wel openbaar waren) kan leiden tot nadelige gevolgen voor betrokken personen? Is aan te geven welke data in die zin het meest risicovol zijn?
De nadelige gevolgen zijn met name dat door de bekendheid van deze diensten de gegevens voor een veel groter publiek eenvoudig toegankelijk worden, zodat eventuele fouten, beschamende informatie en dergelijke veel breder zichtbaar zijn. Dit is in essentie waarom Google informatie moet 'vergeten' en bronsites zoals archieven dat niet hoeven. Google blaast informatie op en trekt dit uit de context. In de Costeja-zaak waarin het vergeetrecht werd ingevoerd, publiceerde Google prominent een oud faillissement van de eiser. Die informatie was juist (meneer was inderdaad ooit failliet) maar de prominente opname in zoekresultaten maakte de informatie veel 'groter' dan hij werkelijk was. De bronsite (ik meen een krant) hoefde niet te rectificeren maar Google moest dat zoekresultaat verbergen in persoonsgerichte zoekopdrachten.
Vraag 5. Ziet u in zijn algemeenheid een noodzaak om het beleid inzake omgaan met persoonlijke data op Wikipedia en Wikidata aan te passen?
Nee
Vraag 6. Wilt u de Wikimedia-gemeenschap een advies meegeven?
Ik hoop dat bovenstaande genoeg is. Ik zou vooral nog willen adviseren om analyses en inschattingen te baseren op de AVG, en daarbij expliciet de relevante artikelen te noemen. In mijn ervaring is dat de beste manier om te voorkomen dat er op verkeerde manier wordt geredeneerd. Ik zie bijvoorbeeld vaak adviezen hoe informatie te "anonimiseren" of dat bepaalde publicaties 'altijd' mogen wanneer er genoeg openbare bronnen zijn waar het in staat. Dit is onjuist.