Groep Groenboek/Opiniestuk

Naar aanleiding van het Groenboek Auteursrecht in de kenniseconomie (Afbeelding:Aut.pdf) brengt de Vereniging Wikimedia Nederland een reactie uit aan de Europese Commissie. Tegelijkertijd zal een opiniestuk ter publicatie worden aangeboden aan een aantal kranten. Dat opiniestuk wordt hieronder voorbereid.

Opiniestuk

Titel

Op 16 juli 2008 is het Groenboek Auteursrecht in de kenniseconomie door de Europese Commissie ter reactie voorgelegd aan lidstaten en belanghebbenden. Zij kunnen uiterlijk 30 november a.s. een reactie uitbrengen op het Groenboek.

Bij lezing van het Groenboek valt direct op dat de Europese Commissie uitgaat van de traditionele kaders van het auteursrecht. Het Groenboek neemt de bestaande auteurswetgeving als uitgangspunt en signaleert aan de hand daarvan een aantal mogelijke knelpunten. Met name wordt ingegaan op verschillen in nationale wetgeving (en/of uitvoering) waardoor rechtsonzekerheid kan ontstaan. Aan meer fundamentele vragen over het auteursrecht wordt voorbijgegaan. Dat is een gemiste kans.

Het Groenboek stelt dat 'een hoog niveau van bescherming van het auteursrecht [...] van fundamenteel belang [is] voor intellectuele schepping'. Bij de totstandkoming van de auteurswetgeving werd inderdaad een hoog beschermingsniveau van fundamenteel belang beschouwd voor intellectuele schepping. In de huidige maatschappij is dat echter geen vanzelfsprekendheid. Een groeiend aantal auteurs doet geheel of gedeeltelijk afstand van zijn/haar auteursrecht. Niet alleen via internet (waarop steeds meer werken vrijgegeven worden; bekende voorbeelden zijn de Wikimedia-projecten zoals Wikipedia en Commons, maar bijvoorbeeld ook Flickr en Tribe of Noise), maar ook via meer traditionele media als boeken en muziek. Dit betekent niet dat deze auteurs ophouden met het scheppen van werken; integendeel.

Daarnaast bestaat er een sterke trend dat traditionele media, zoals kranten en tijdschriften, hun inhoud gratis ter beschikking stellen. Zij verkrijgen hun inkomsten steeds vaker via adverteerders, in plaats van via betalende abonnees. De consumenten van deze producten betalen dus niet meer voor de content, maar alleen voor het transport van de informatie naar hun woning of werkplek. Een groeiend aantal omroeporganisaties stelt televisie- en radioprogramma's gratis beschikbaar via internet. Wat is dan nog het werkelijk belang van de programmamakers om hun auteursrechten te beschermen, als zij in de praktijk toch geen inkomen verkrijgen uit latere verspreiding? De belangen van de gebruikers van die programma's zijn wellicht groter. Een vrij gebruik van krantenartikelen, televisieprogramma's etc, zorgt voor een verdere verspreiding van informatie, en daarmee een beter gebruik van de relevante delen daarvan.

Het Groenboek spreekt herhaaldelijk over 'de juiste balans'. Er wordt echter niet toegelicht hoe hoe die juiste balans er uit ziet; wanneer de belangen van de verschillende betrokkenen in balans zijn. Ons inziens is van 'de juiste balans' in ieder geval geen sprake (meer) indien gebruikers door aanpassingen van de auteurswetgeving in hun nu bestaande rechten beperkt worden. Van belang is dat auteurs zich bewust zijn van de keuzemogelijkheden die zij hebben als zij een werk scheppen, waardoor auteurs bij de schepping kunnen afwegen of zij (in het ene uiterste) hun werk volledig vrij willen geven, dan wel (in het andere uiterste) ervoor kiezen hun werk volledig te beschermen. Daarnaast ligt het voor bepaalde auteurs wellicht in de rede dat hun werk automatisch wordt vrijgegeven. Dat kan bijvoorbeeld het geval zijn voor auteurs die in opdracht van de rijksoverheid werken aan voorlichtingsmateriaal. <hier het NASA-voorbeeld inbouwen?>

Auteurs

<Ellywa>, voorzitter van de Vereniging Wikimedia Nederland
<Fruggo>, jurist en vrijwilliger bij de Vereniging Wikimedia Nederland

Dit artikel is geschreven onder de vrije licenties GFDL en CC-BY-SA. <is dit handig? alleen GFDL lijkt me niet praktisch voor publicatie in een krant; dus dubbellicenseren? en/of in het uiteindelijk aan te leveren artikel alleen CC-BY-SA noemen?>